ΔΗ.ΘΕ.ΜΕ.
Ο «Ζορμπάς» έρχεται στα Μέγαρα
Συνέντευξη: Μάριος Ρεντίφης
Δευτέρα βράδυ, και το –με την πρώτη ματιά- άδειο Στρατουδάκειο εξωτερικά, σφύζει από ζωή εσωτερικά. Τα μέλη της θεατρικής ομάδας του Δημοτικού Θεάτρου, βρίσκονται στην τελική ευθεία για την πρεμιέρα της παράστασης. Φέτος, ανεβάζουν το «Ζορμπά». Σε ένα διάλειμμα από τις πολύωρες πρόβες, συναντήσαμε τον σκηνοθέτη της παράστασης Γιώργο Μαρδά, και μιλήσαμε για το νέο έργο. Μια συνέντευξη που κατέληξε σε συζήτηση για προαιώνια ερωτήματα, ψάχνοντας απαντήσεις μέσα από τον ήρωα του Καζαντζάκη. Με μότο της παράστασης «Μια αστραπή είναι η ζωή», οι συντελεστές μας καλούν σε ένα ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης, και ο σκηνοθέτης μας υπόσχεται ότι το λιγότερο που μπορούμε να «πάθουμε» αφού παρακολουθήσουμε το έργο, είναι να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι…
.JPG)
Ποιο κατά σειρά έργο είναι που ανεβάζετε στο ΔΗ.ΘΕ.ΜΕ;
Είναι το τέταρτο. Η Μαύρη Κωμωδία, η Ασπίδα, Ο Έμπορος της Βενετίας και τώρα ο Ζορμπάς.
Με ποιο κριτήριο επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο;
Η επιλογή έγινε κάτω από τη πίεση της μεγάλης επιτυχίας που είχε ο Έμπορος της Βενετίας. Έπρεπε να βρούμε κάτι εξίσου καλό. Και θέλαμε να είναι Ελληνικό, και να ανήκει στον 20ο αιώνα. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη επιλογή. Ο Καζαντζάκης είναι μεγάλη φυσιογνωμία. Είναι κεφάλαιο της ελληνικής λογοτεχνίας.
Τι πραγματεύεται το έργο;
Η παράσταση είναι λίγο διαφορετική από το βιβλίο του Καζαντζάκη, για δύο λόγους. Πρώτον, για τεχνικούς λόγους, καθώς έπρεπε να παίξουν και οι γυναίκες που είναι στην ομάδα, αλλά και από φιλοσοφική άποψη. Δημιουργήσαμε ουσιαστικά ένα έργο παράλληλο με το Ζορμπά, που παίζουν οι γυναίκες, αλλά είναι δεμένα μαζί.
Ουσιαστικά το πρώτο επίπεδο της ιστορίας είναι ότι ο διανοούμενος, ο συγγραφέας, ο οποίος έχει μόλις κληρονομήσει ένα ορυχείο, συναντά έναν αγράμματο, αμόρφωτο, αλλά γεμάτο δίψα για ζωή, και τον παίρνει ως επιστάτη.
Εκεί στο χωριό που πάνε, ζουν όλα τα γεγονότα της καθημερινότητας. Μπαίνει στη μέση και το παιχνίδι του έρωτα, όπου ο διανοούμενος ερωτεύεται τη χήρα του χωριού και ο Ζορμπάς τη μαντάμ Ορτάνς, μια παλιά πόρνη.
Στην πλοκή προστίθεται βέβαια και το θάνατος, αφού είναι «αδερφός» του έρωτα. Ο οποίος ουσιαστικά είναι η κάθαρση του έρωτα, γιατί απ’ αυτόν μαθαίνουμε. Αυτή είναι η ιστορία σε ένα πρώτο επίπεδο.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, είναι η εσωτερική αναζήτηση του ανθρώπου. Από πού έρχομαι; Που πάω; Ποιος είμαι τελικά; Η μορφή της χήρας, μετατρέπεται σε ένα είδος της
ψυχής του ανθρώπου. Ο συγγραφέας είναι ο νους του ανθρώπου, και οι νέοι που ποθούν τη χήρα, είναι το σώμα. Και έτσι γίνεται μία σύνθεση. Όλοι οι ηθοποιοί, είναι ένας άνθρωπος. Και ο Ζορμπάς, είναι η απόλυτη επιθυμία του ανθρώπου να χαρεί τη ζωή, σήμερα.
Παράλληλα, μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε τη θέση της γυναίκας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
Τα μηνύματα που έργου περιστρέφονται γύρω από την ανθρώπινη ύπαρξη;
Κυρίως είναι εσωτερική η αντιμετώπιση. Και όταν λέμε εσωτερική, εννοούμε πως είναι για τον καθένα μόνο του. Ο κάθε θεατής θα εισπράξει, θα φιλτράρει και θα βγάλει το δικό του συμπέρασμα. Εμείς θέτουμε τα ερωτήματα. Αυτά τα προαιώνια ερωτήματα –ποιος είμαι; Που πάω…- που μας βασανίζουν.
Το μήνυμα, όπως λέει και ο Καζαντζάκης: «Μια αστραπή είναι η ζωή μας». Αξίζει να προσπαθήσουμε να κάνουμε την ύλη πνεύμα. Αξίζει να παλέψουμε, να αγωνιστούμε, γνωρίζοντας ότι μας περιμένει ο θάνατος. Αλλά όμως, αν καθίσουμε άπραγοι περιμένοντας τον, δεν κάνουμε τίποτα. Κι αυτό είναι το θαύμα του ανθρώπου.
Το βαθύτερο νόημα λοιπόν, είναι ότι ουσιαστικά θάνατος δεν υπάρχει. Πεθαίνει ένα δέντρο, αλλά αμέσως βγαίνει ένα άλλο. Η γη έχει φροντίσει να έχει πάντα δέντρα. Ο θάνατος, είναι κομμάτι της ζωής, και η ζωή αλλάζει μέσα από το θάνατο. Η ζωή δε σταματά ποτέ. Επί αιώνες, αυτός ο πλανήτης έχει ανθρώπους που ερωτεύονται, τσακώνονται… εάν υπήρχε θάνατος, δεν θα υπήρχε κανένας.
Μέσα από τη μελέτη του έργου, έχετε πάρει κάποιο προσωπικό μήνυμα;
Μέσα σ’ αυτό το εξάμηνο που έχω ασχοληθεί με αυτό το έργο, δε σου κρύβω ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος. Αλήθεια. Άγγιξα το λόγο του Καζαντζάκη, έγινα πιο «αδερφός» με το θάνατο. Ο θάνατος ήρθε και στάθηκε δίπλα μου, και τον «κρατάω» από το χέρι. Δεν τον φοβάμαι, άσχετα ότι δεν τον θέλω.
Και πλέον, ξέρω την αξία που έχει ο κάθε συνάνθρωπός μου, ο πιο ασήμαντος. Λάθος, δεν υπάρχει ασήμαντος. Ο καθένας μας είναι ένα σύμπαν, μια απεραντοσύνη. Εσύ τώρα, άμα καθίσω και συζητήσω μαζί σου και ψάξω, θα βρω όνειρα, πάθη, ελπίδες, πίκρες και γέλια…
Και όλο αυτό το πράγμα με έκανε να μπορώ να συγχωρώ. Δεν νευριάζω π.χ. με κάποιον που έρχεται να μου καθαρίσει τα τζάμια στα φανάρια. Του δίνω 50 λεπτά και του ζητώ να μη τα καθαρίσει. Η ζωή είναι πάρα πολύ μικρή. Ας προλάβω να κάνω όσο πιο πολλά πράγματα μπορώ. Και αυτό που πρέπει να χάνω, είναι να αγαπήσω ανθρώπους. Δεν είναι τυχαίο που όλοι, από το Χριστό και το Βούδα μέχρι όποιον φέρεις στο μυαλό σου, λένε στο κήρυγμά τους, «αγάπα το συνάνθρωπό σου».
Πίσω στα θεατρικά. Έχετε «δέσει» πλέον σαν ομάδα;
Όπως βλέπεις, είμαστε 30 άτομα. Ο βασικός πυρήνας, που είναι 15, είναι φανερό ότι έχουμε βελτιωθεί και έχουμε δέσει σαν ομάδα.
Το θέατρο, ουσιαστικά, επειδή είναι συλλογική δουλειά, το πρώτο που φέρνει στην επιφάνεια είναι οι συγκρούσεις. Αναγκαστικά λοιπόν, σε φέρνει αντιμέτωπο με τον εαυτό σου. Δηλαδή: Τι με πειράζει εμένα στο Μάριο; Ότι είναι πιο νέος, πιο ωραίος… Το δέχομαι, συμφωνώ μ’ αυτό και προχωρώ
. Άρα, βασικό είναι το μάθημα της αυτογνωσίας.
Τα παιδιά που έχουμε καιρό μαζί, έχουν περάσει κάποια στάδια αυτογνωσίας. Υπάρχουν όμως άλλα τόσα, που είναι καινούρια και που δεν έχουν εμπειρία…
Τέλος, θα μας πείτε λίγα λόγια για τον πρωταγωνιστή, το Ζορμπά;
Ο Ζορμπάς είναι αληθινό πρόσωπο. Λεγόταν Γιώργος Ζορμπάς. Αλέξη τον ονόμασε ο Καζαντζάκης. Δεν είναι βέβαια η ποιητική μορφή που του έχει δώσει ο συγγραφέας, αλλά ένιωθε το άρωμα της αιωνιότητας. Και όταν το νιώθεις, τότε δίνεις αξία σε πράγματα που στην καθημερινότητα φαίνονται ασήμαντα. Π.χ., πόσες φορές δεν στεκόμαστε να θαυμάσουμε ένα κυκλάμινο που έχει ανθίσει; Πίσω μας κυνηγάει το χρέος, τα γραμμάτια… Αλλά εκείνη τη στιγμή έχουν σβήσει τα πάντα. Κοιτάμε το κυκλάμινο… Ο Ζορμπάς, είχε δίψα για τη ζωή…
3.2.1. Πάμε πρόβα. Η συνέντευξη που μετατράπηκε σε συνομιλία πολλών λεπτών έχει τελειώσει, και ο Γ. Μαρδάς επαναφέρει την ομάδα του στην «τάξη». Στην πρώτη σκηνή, ο Ζορμπάς συναντά τον Καζαντζάκη, και ξεκινούν το ταξίδι τους… Εγώ αποχωρώ, σκεπτόμενος, πόσες φορές έχουμε σταθεί να θαυμάσουμε ένα λουλούδι; Μήπως τελικά, δίνουμε πολύ σημασία στην ύλη ενώ θα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στο πνεύμα;
Ο «Ζορμπάς» έρχεται στα Μέγαρα
Συνέντευξη: Μάριος Ρεντίφης
Δευτέρα βράδυ, και το –με την πρώτη ματιά- άδειο Στρατουδάκειο εξωτερικά, σφύζει από ζωή εσωτερικά. Τα μέλη της θεατρικής ομάδας του Δημοτικού Θεάτρου, βρίσκονται στην τελική ευθεία για την πρεμιέρα της παράστασης. Φέτος, ανεβάζουν το «Ζορμπά». Σε ένα διάλειμμα από τις πολύωρες πρόβες, συναντήσαμε τον σκηνοθέτη της παράστασης Γιώργο Μαρδά, και μιλήσαμε για το νέο έργο. Μια συνέντευξη που κατέληξε σε συζήτηση για προαιώνια ερωτήματα, ψάχνοντας απαντήσεις μέσα από τον ήρωα του Καζαντζάκη. Με μότο της παράστασης «Μια αστραπή είναι η ζωή», οι συντελεστές μας καλούν σε ένα ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης, και ο σκηνοθέτης μας υπόσχεται ότι το λιγότερο που μπορούμε να «πάθουμε» αφού παρακολουθήσουμε το έργο, είναι να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι…
.JPG)
Ποιο κατά σειρά έργο είναι που ανεβάζετε στο ΔΗ.ΘΕ.ΜΕ;
Είναι το τέταρτο. Η Μαύρη Κωμωδία, η Ασπίδα, Ο Έμπορος της Βενετίας και τώρα ο Ζορμπάς.
Με ποιο κριτήριο επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο;
Η επιλογή έγινε κάτω από τη πίεση της μεγάλης επιτυχίας που είχε ο Έμπορος της Βενετίας. Έπρεπε να βρούμε κάτι εξίσου καλό. Και θέλαμε να είναι Ελληνικό, και να ανήκει στον 20ο αιώνα. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη επιλογή. Ο Καζαντζάκης είναι μεγάλη φυσιογνωμία. Είναι κεφάλαιο της ελληνικής λογοτεχνίας.
Τι πραγματεύεται το έργο;
Η παράσταση είναι λίγο διαφορετική από το βιβλίο του Καζαντζάκη, για δύο λόγους. Πρώτον, για τεχνικούς λόγους, καθώς έπρεπε να παίξουν και οι γυναίκες που είναι στην ομάδα, αλλά και από φιλοσοφική άποψη. Δημιουργήσαμε ουσιαστικά ένα έργο παράλληλο με το Ζορμπά, που παίζουν οι γυναίκες, αλλά είναι δεμένα μαζί.
Ουσιαστικά το πρώτο επίπεδο της ιστορίας είναι ότι ο διανοούμενος, ο συγγραφέας, ο οποίος έχει μόλις κληρονομήσει ένα ορυχείο, συναντά έναν αγράμματο, αμόρφωτο, αλλά γεμάτο δίψα για ζωή, και τον παίρνει ως επιστάτη.
Εκεί στο χωριό που πάνε, ζουν όλα τα γεγονότα της καθημερινότητας. Μπαίνει στη μέση και το παιχνίδι του έρωτα, όπου ο διανοούμενος ερωτεύεται τη χήρα του χωριού και ο Ζορμπάς τη μαντάμ Ορτάνς, μια παλιά πόρνη.
Στην πλοκή προστίθεται βέβαια και το θάνατος, αφού είναι «αδερφός» του έρωτα. Ο οποίος ουσιαστικά είναι η κάθαρση του έρωτα, γιατί απ’ αυτόν μαθαίνουμε. Αυτή είναι η ιστορία σε ένα πρώτο επίπεδο.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, είναι η εσωτερική αναζήτηση του ανθρώπου. Από πού έρχομαι; Που πάω; Ποιος είμαι τελικά; Η μορφή της χήρας, μετατρέπεται σε ένα είδος της
ψυχής του ανθρώπου. Ο συγγραφέας είναι ο νους του ανθρώπου, και οι νέοι που ποθούν τη χήρα, είναι το σώμα. Και έτσι γίνεται μία σύνθεση. Όλοι οι ηθοποιοί, είναι ένας άνθρωπος. Και ο Ζορμπάς, είναι η απόλυτη επιθυμία του ανθρώπου να χαρεί τη ζωή, σήμερα.Παράλληλα, μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε τη θέση της γυναίκας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
Τα μηνύματα που έργου περιστρέφονται γύρω από την ανθρώπινη ύπαρξη;
Κυρίως είναι εσωτερική η αντιμετώπιση. Και όταν λέμε εσωτερική, εννοούμε πως είναι για τον καθένα μόνο του. Ο κάθε θεατής θα εισπράξει, θα φιλτράρει και θα βγάλει το δικό του συμπέρασμα. Εμείς θέτουμε τα ερωτήματα. Αυτά τα προαιώνια ερωτήματα –ποιος είμαι; Που πάω…- που μας βασανίζουν.
Το μήνυμα, όπως λέει και ο Καζαντζάκης: «Μια αστραπή είναι η ζωή μας». Αξίζει να προσπαθήσουμε να κάνουμε την ύλη πνεύμα. Αξίζει να παλέψουμε, να αγωνιστούμε, γνωρίζοντας ότι μας περιμένει ο θάνατος. Αλλά όμως, αν καθίσουμε άπραγοι περιμένοντας τον, δεν κάνουμε τίποτα. Κι αυτό είναι το θαύμα του ανθρώπου.
Το βαθύτερο νόημα λοιπόν, είναι ότι ουσιαστικά θάνατος δεν υπάρχει. Πεθαίνει ένα δέντρο, αλλά αμέσως βγαίνει ένα άλλο. Η γη έχει φροντίσει να έχει πάντα δέντρα. Ο θάνατος, είναι κομμάτι της ζωής, και η ζωή αλλάζει μέσα από το θάνατο. Η ζωή δε σταματά ποτέ. Επί αιώνες, αυτός ο πλανήτης έχει ανθρώπους που ερωτεύονται, τσακώνονται… εάν υπήρχε θάνατος, δεν θα υπήρχε κανένας.
Μέσα από τη μελέτη του έργου, έχετε πάρει κάποιο προσωπικό μήνυμα;
Μέσα σ’ αυτό το εξάμηνο που έχω ασχοληθεί με αυτό το έργο, δε σου κρύβω ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος. Αλήθεια. Άγγιξα το λόγο του Καζαντζάκη, έγινα πιο «αδερφός» με το θάνατο. Ο θάνατος ήρθε και στάθηκε δίπλα μου, και τον «κρατάω» από το χέρι. Δεν τον φοβάμαι, άσχετα ότι δεν τον θέλω.
Και πλέον, ξέρω την αξία που έχει ο κάθε συνάνθρωπός μου, ο πιο ασήμαντος. Λάθος, δεν υπάρχει ασήμαντος. Ο καθένας μας είναι ένα σύμπαν, μια απεραντοσύνη. Εσύ τώρα, άμα καθίσω και συζητήσω μαζί σου και ψάξω, θα βρω όνειρα, πάθη, ελπίδες, πίκρες και γέλια…
Και όλο αυτό το πράγμα με έκανε να μπορώ να συγχωρώ. Δεν νευριάζω π.χ. με κάποιον που έρχεται να μου καθαρίσει τα τζάμια στα φανάρια. Του δίνω 50 λεπτά και του ζητώ να μη τα καθαρίσει. Η ζωή είναι πάρα πολύ μικρή. Ας προλάβω να κάνω όσο πιο πολλά πράγματα μπορώ. Και αυτό που πρέπει να χάνω, είναι να αγαπήσω ανθρώπους. Δεν είναι τυχαίο που όλοι, από το Χριστό και το Βούδα μέχρι όποιον φέρεις στο μυαλό σου, λένε στο κήρυγμά τους, «αγάπα το συνάνθρωπό σου».
Πίσω στα θεατρικά. Έχετε «δέσει» πλέον σαν ομάδα;
Όπως βλέπεις, είμαστε 30 άτομα. Ο βασικός πυρήνας, που είναι 15, είναι φανερό ότι έχουμε βελτιωθεί και έχουμε δέσει σαν ομάδα.
Το θέατρο, ουσιαστικά, επειδή είναι συλλογική δουλειά, το πρώτο που φέρνει στην επιφάνεια είναι οι συγκρούσεις. Αναγκαστικά λοιπόν, σε φέρνει αντιμέτωπο με τον εαυτό σου. Δηλαδή: Τι με πειράζει εμένα στο Μάριο; Ότι είναι πιο νέος, πιο ωραίος… Το δέχομαι, συμφωνώ μ’ αυτό και προχωρώ
. Άρα, βασικό είναι το μάθημα της αυτογνωσίας.Τα παιδιά που έχουμε καιρό μαζί, έχουν περάσει κάποια στάδια αυτογνωσίας. Υπάρχουν όμως άλλα τόσα, που είναι καινούρια και που δεν έχουν εμπειρία…
Τέλος, θα μας πείτε λίγα λόγια για τον πρωταγωνιστή, το Ζορμπά;
Ο Ζορμπάς είναι αληθινό πρόσωπο. Λεγόταν Γιώργος Ζορμπάς. Αλέξη τον ονόμασε ο Καζαντζάκης. Δεν είναι βέβαια η ποιητική μορφή που του έχει δώσει ο συγγραφέας, αλλά ένιωθε το άρωμα της αιωνιότητας. Και όταν το νιώθεις, τότε δίνεις αξία σε πράγματα που στην καθημερινότητα φαίνονται ασήμαντα. Π.χ., πόσες φορές δεν στεκόμαστε να θαυμάσουμε ένα κυκλάμινο που έχει ανθίσει; Πίσω μας κυνηγάει το χρέος, τα γραμμάτια… Αλλά εκείνη τη στιγμή έχουν σβήσει τα πάντα. Κοιτάμε το κυκλάμινο… Ο Ζορμπάς, είχε δίψα για τη ζωή…
3.2.1. Πάμε πρόβα. Η συνέντευξη που μετατράπηκε σε συνομιλία πολλών λεπτών έχει τελειώσει, και ο Γ. Μαρδάς επαναφέρει την ομάδα του στην «τάξη». Στην πρώτη σκηνή, ο Ζορμπάς συναντά τον Καζαντζάκη, και ξεκινούν το ταξίδι τους… Εγώ αποχωρώ, σκεπτόμενος, πόσες φορές έχουμε σταθεί να θαυμάσουμε ένα λουλούδι; Μήπως τελικά, δίνουμε πολύ σημασία στην ύλη ενώ θα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στο πνεύμα;
